Pracownicy morza

Michel Durand w swoim komiksowym opracowaniu „Pracowników morza” podejmuje ambitne zadanie: przenosi klasyczną powieść Victora Hugo w formę powieści graficznej, zachowując przy tym zarówno ducha literackiego oryginału, jak i wprowadzając własną, wyrazistą interpretację wizualną.

Podobnie jak w powieściowym pierwowzorze, komiksowi „Pracownicy morza” opowiadają historię Gilliatta, samotnika i wyrzutka z Guernsey, który zakochany w Déruchette podejmuje się niemal niemożliwego zadania wydobycia silnika ze statku rozbitego na zdradliwych skałach. W zamian za ten heroiczny czyn właściciel wraku obiecuje rękę swojej bratanicy, lecz dla Gilliatta wyprawa staje się przede wszystkim próbą hartu ducha, pomysłowości i oddania. Jak się jednak przekona, czasem nawet największe poświęcenia nie gwarantują szczęśliwego zakończenia.

Jeżeli ktokolwiek mógł mieć wątpliwości czy uniwersalny i ponadczasowy przekaz ukryty w powieści Victora Hugo będzie wybrzmiewał równie wyraźnie w wersji graficznej, ten może spać spokojnie - historia Gilliatta, nadal jest zarazem pochwałą pomysłowości i hartu ludzkiego ducha, jak i subtelną krytyką społecznych konwenansów. Co więcej, Michel Durand zpowieści Hugo wydobywa jej esencję, dobitnie pokazując, że prawdziwe bohaterstwo nie tkwi w wyglądzie czy powierzchowności, lecz w czynach i moralnej sile człowieka. Ludzie uznani przez społeczeństwo za brzydkich lub wyobcowani stają się prawdziwymi herosami, podczas gdy złotouści, wymuskani „herosi” okazują się kłamcami i złoczyńcami. To przesłanie przewija się przez każdą scenę: prawdziwe piękno kryje się wewnątrz człowieka, w jego odwadze, uczciwości i empatii wobec innych, a nie w eleganckim ubraniu czy błysku powierzchownej aparycji.

Ponad tym wszystkim, warto zauważyć również, że Durand nie dzieli postaci na jednoznacznych bohaterów i złoczyńców, lecz pozwala raczej czytelnikowi dostrzec złożoność motywacji i przewrotność losu. Historia staje się tu zatem poniekąd refleksją nad tym, kto zasługuje na uznanie, a kto powinien zostać zapomniany, oraz nad ceną, jaką człowiek płaci za swoje wybory i oddanie.

Tak potężnej treści dorównują także jej walory artystyczne - już od pierwszych stron widać bowiem, że mamy w tym wypadku do czynienia z dziełem dopracowanym w każdym detalu. Durand nie ogranicza się do prostego przepisania tekstu na kadry – wręcz przeciwnie, każda jego ilustracja jest samodzielnym doświadczeniem wizualnym. Zastosowana metoda kreskowania nadaje komiksowi wyjątkowy charakter: szkice przypominają drzeworyty i ilustracje z epoki, doskonale wpasowując się w treść historii. Niektóre kadry potrafią robić kolosalne wrażenie rozmachem ,rozpinając się na dwie strony, choć od czasu do czasu ilość detali w połączeniu ze specyficznym style sprawiają, że całość traci na czytelności.

Nie zmienia to jednak faktu, że „Pracownicy morza” są pod tym względem dziełem na wskroś unikatowym – czemu wtóruje ich jakość wydania. Już sama chropowata faktura twardej okładki sugeruje, że mamy do czynienia z publikacją prestiżową, dopracowaną do ostatniego szczegółu. Wnętrze albumu nie ustępuje okładce – papier, kadrowanie i rozmieszczenie ilustracji oraz tekstu tworzą pełne estetyczne doświadczenie. Durand zadbał o to, aby każdy element pracy współgrał z innymi, tworząc spójną, harmonijną całość, w której forma i treść wzajemnie się uzupełniają.

Mamy tu więc właściwie pełen sukces: Durand stworzył dzieło, które wiernie oddaje ducha klasyki Victora Hugo, nadając jej jednocześnie nową, graficzną jakość i sprawiając, że historia staje się fascynująca dla współczesnego odbiorcy. To więc klasyka literatury w najlepszej formie: lektura dla tych, którzy cenią literacką głębię, dramatyczny realizm i artystyczny kunszt powieści graficznej, a zarazem refleksję nad prawdziwą wartością człowieka.