Siedmiu wspaniałych – pierwsi twórcy polskiego komiksu

Książka ukazuje fenomen rozwoju dziewiątej sztuki (czyli komiksu) nad Wisłą poprzez biografie artystyczne, intelektualne i prywatne siedmiu najważniejszych twórców gatunku – od wieku XVI do schyłku XIX stulecia.

Obserwujemy pierwsze komiksy propagandowe, narodziny powieści graficznej, premiery w języku polskim, narodziny ilustrowanej prasy i wielką rewolucję technologiczną, która na zawsze zmieniła narracje obrazkowe. To podróż śladami polskich rysowników – z Lizbony do Warszawy, z Berlina do Gdańska, z Krakowa do Paryża, z Wilna do Amsterdamu i Nowego Jorku.

Do każdego z egzemplarzy są dodawane: limitowany print i certyfikat numeryczny z autografem autora.

Bohaterami „Siedmiu wspaniałych” są:

• Jan Ziarnko (wydany we Francji i Włoszech), manierystyczny autor kadrów o charakterze religijnym i politycznym,
• Daniel Chodowiecki – czołowy grafik późnego oświecenia w Niemczech i Polsce, autor pierwszej powieści graficznej w naszej literaturze,
• Jan Lewicki, pionier adaptacji literatury na komiksy i twórca pierwszych komiksów w języku polskim,
• Cyprian Kamil Norwid, wybitny poeta, ale także popularyzator najnowszych trendów w komiksach zachodnioeuropejskich w polskich narracjach obrazkowych,
• Artur Bartels, autor i współautor pierwszych polskich albumów komiksowych,
• Franciszek Kostrzewski, twórca pierwszych komiksów prasowych w Polsce,
• Stanisław Lenc, w XIX wieku ustanowił w prasie rozrywkowej formułę współczesnych historii obrazkowych w Polsce.

Paweł Chmielewski jest autorem m.in. publikacji „Rozmaite gatunki szarańczy. Cykle ilustracyjne i formy komiksowe w polskiej prasie XIX wieku”, „Od Pana Paska do Yorgiego. Dzieje świętokrzyskiego komiksu”, „Kolacja u Jedynaczka. Franciszek Kostrzewski – pionier polskiego komiksu prasowego”, „Narracje graficzne, formy komiksowe w Europie i Polsce do roku 1918”.

——

Jednym z bohaterów „Siedmiu wspaniałych – pierwsi twórcy polskiego komiksu” jest tworzący w XVIII w. Daniel Mikołaj Chodowiecki. Do historii europejskiej kultury przeszedł przede wszystkim jaka autor prototypowej, niezwykle kunsztownej powieści graficznej „Podróż z Berlina do Gdańska w 1772 roku”. To jedno z dziesięciu największych dokonań literackich na naszym kontynencie epoki oświecenia i sentymentalizmu w niezwykle popularnym gatunku powieści podróżniczej (lub opisu podróży). Nie tylko za sprawą oparcia fundamentów „Podróży…” na elemencie obrazowym, ale maestrii Chodowieckiego w budowaniu narracji literackiej – która stawia utwór polskiego artysty na równi z dokonaniami Laurence’a Sterne’a, J.,W. Goethego czy Astolphea de Custine’a.

Chodowiecki wprowadził nie tylko do opowieści obrazkowej element autobiograficzny, ale dzięki wysokiej kulturze literackiej potrafił zastosować w obrębie swej powieści wiele zabiegów retorycznych i stylistycznych (jak chociażby niedopowiedzenie, parabolę, ironię), mieszając również w sposób niezwykły gatunki z elementami kultury potocznej – plotkę z kryminałem, emblemat z filozoficzną refleksją i etnograficznym zgoła opisem.

Każdy z kadrów Chodowieckiego to zarazem anegdotyczna opowieść o charakterze często symbolicznym, towarzyski leksykon ówczesnych elit i ostry opis obyczajowy w stylu Thackeraya czy Hardy’ego (żyjących i tworzących oczywiście później).

Nic zatem dziwnego, że graficzna powieść Chodowieckiego stała się jednym z czterech źródeł ikonograficznych dla chyba najlepszego eposu kosiumowego w dziejach kina – „Barry’ego Lyndona” Stanleya Kubricka.

Daniel Mikołaj Choidowiecki – już pośmiertnie – stał się obiektem dwóch wojen kulturowych. Pierwsza z nich to wieloletni spór między krytyką i prasą polską a niemiecką o narodowość artysty. Mieszkajacego w Gdańsku, urodzonego w dwujęzycznej rodzinie, tworzącego po niemiecku i robiącego karierę w Berlinie usiłowano przypisać do jednego z narodów. Druga z wojen związana była z premierą wydawniczą jego komiksowego arcydzieła, właśnie „Podróży z Berlina do Gdańska” – rywalizący redaktorzy i wydawnictwa uczestniczyły w wyścigu, kto szybciej i ciekawiej zaprezentuje utwór. Do momentu wybuchu II wojny światowej powieść graficzna Chodowieckiego ukazuje się m.in. w Berlinie, Lipsku i Dreźnie, w bardzo różnym kształcie i formule edytorskiej, często opatrzona komentarzami o charakterze propagandowym.