Komiksy na liście „Literatury Zakazanej” polskiego oddziału PEN Clubu

W ramach akcji pod szyldem „Literatura Zakazana” polski oddział PEN Clubu zwraca uwagę na literaturę, która jest obecnie lub była jeszcze całkiem niedawno wykluczana z oficjalnego obiegu. Wśród przeszło 200 tytułów znajdują się również komiksy.

Akcja „Literatura Zakazana” została zainicjowana po raz pierwszy właśnie w 2025 roku, w roku setnych urodzin stowarzyszenia założonego w Polsce przez Stefana Żeromskiego. Inspirowana jest dwoma zagranicznymi inicjatywami – Banned Books Week America i Banned Books Week Sverige. Zasadniczo jej celem jest ożywianie debaty publicznej na temat wolności słowa i prawa każdego człowieka do czytania.

Książka to najważniejsza forma upowszechniania myśli i wartości. Tam, gdzie zakazuje się książek, zakazuje się także myśli i wartości przez nie przekazywanych.

– jak czytamy na oficjalnej stronie Polskiego PEN Clubu. W jaki sposób definiowana jest książka zakazana? Jak dodano:

Zakazana książka to taka, której według opinii kogoś dzierżącego władzę nie wolno czytać. Nie wolno jej także publikować ani sprzedawać, ani udostępniać w bibliotekach. Często takie książki są udostępniane pod warunkiem, że ich treść zostanie ocenzurowana. Jesienią 2022 roku w USA 1477 pozycji trafiło na listę książek zakazanych. W 2021 roku na Węgrzech wprowadzono ustawę, która ma chronić osoby niepełnoletnie przed książkami o tematyce LGBTQ+.

W 2020 roku Mińska księgarnia Knihauka została zamknięta tuż po otwarciu pod pretekstem rozpowszechniania zakazanych treści, a milicja skonfiskowała ponad 200 książek. We wrześniu 2024 roku turecka policja zarekwirowała setki książek i czasopism w kurdyjskiej księgarni w mieście Diyarbakır.

Najczęściej książki zostają zakazane przez autorytarne władze, ale inicjatywa zakazu wychodzi czasem także od organizacji rodziców, stowarzyszeń religijnych, reprezentantów szkół lub innej społeczności. Łączy je jedno: poczucie władzy i strach przed wolnością wypowiedzi. Dziś większość zakazywanych książek dotyczy tematów LGBTQ+, krytyki wobec władzy lub religii.

Niepełna lista książek zakazanych opracowana przez Polski PEN Club znajduje się pod tym linkiem. W tym gronie znajdziemy również komiksy. Są to między innymi:

• Jeff Smith Gnat
• Art Spiegelman Maus
• Alice Oseman Heartstopper
• Marjane Satrapi Persepolis
• Dav Pilkey Kapitan Majtas
• Dav Pilkey The Adventures of Super Diaper Baby
• Tsugumi Ohba, Takeshi Obata Death Note
• Alison Bechdel Fun Home: Tragikomiks rodzinny

Warto również dodać, iż w akcję zainicjowaną przez polski PEN Club zaangażowała się krakowska księgarnia komiksowa Fankomiks: