Cały ten Marvel. Niesamowita podróż po uniwersum Marvela – epopei 27 tysięcy komiksów

„Cały ten Marvel” Douglasa Wolka to książka świetna, choć z jednym zastrzeżeniem – trzeba być miłośnikiem komiksów o trykociarzach.

Powiedzmy sobie szczerze, niniejszy tytuł nie jest pozycją, która zachwyci każdego. Większość z was, nawet z komiksowego światka, może zwyczajnie znużyć. Ale jeśli komiksy o amerykańskich superbohaterach ze stajni Marvela, to zdecydowanie powinniście po książkę Wolka sięgnąć.

To nietypowa pozycja, złożona w głównej mierze z fabularnych streszczeń znaczącej masy komiksowych zeszytów, jakie ukazały się pod szyldem Marvela od początków jego powstania w latach 60., aż po czasy współczesne. Autor pokusił się na iście szalone przedsięwzięcie (zastanawiam się, czy on jedyny, czy jest ktoś jeszcze? Pewnie jest :) ) przeczytania całości dorobku Marvela, obejmującego około 27 tysięcy zeszytów komiksowych. Wybrał i opisał te, które uznał za najbardziej znaczące, najmocniej reprezentatywne lub zwyczajnie, najlepiej obrazujące specyfikę wydawniczego planu Marvela. I o ile można polemizować z takim, a nie innym wyborem, można polemizować z oceną jakościową poszczególnych tytułów, to jednak nie zmienia to faktu, że serwuje nam Wolk ogrom informacji o marvelowskich komiksach. Ale nie tylko o tym.

Osobiście największą wartość tej książki dostrzegam w ukazaniu komiksu marvelowskiego poprzez pryzmat nie tylko amerykańskiej popkultury, ale i kultury ogółem, jak i tła społeczno – politycznego, od którego komiks nigdy nie był przecież oderwany. Nie powstawał w kulturowej, ani społecznej próżni.

Wskazuje Wolk korelacje tematyczne, wskazuje mniej lub bardziej oczywiste inspiracje i zależności, wspomina o oczywistych próbach wpasowania się w oczekiwania odbiorców, w poszukiwanie szans na zaimplementowanie innowacji, na zmianę utartych schematów, rozbudowanie i odświeżenie zużytych już nieco konwencji. I – jak widać – to zadziałało, i to zadziałało całkiem nieźle, zważywszy na obecną popularność Marvela oraz na jego wkład w popkulturową historię nie tylko samych Stanów Zjednoczonych.

„Cały ten Marvel” to nie jest historia marvela sensu stricte. I nie usiłuje nią być. Jest opowieścią o całej masie historii obrazkowych, które przez dekady kształtowały utrwalony obecnie, choć wciąż podlegający swoistej ewolucji, obraz superbohaterów w kolorowych trykotach, broniących globu przed mnogością, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych zagrożeń. Komiksy często w mniej lub bardziej bezpośredni sposób nie tylko komentowały otaczającą rzeczywistość, nie tylko czerpały inspirację i nawiązywały do popularnych w danym okresie dzieł popkultury, ale niejednokrotnie starały się kształtować postrzeganie ważnych społecznych zjawisk (najjaskrawszym przykładem jest przemiana postaci Kapitana Ameryki, powstałego jako tuba propagandowa amerykańskiego patriotyzmu w swoich wczesnych latach, który wyewoluował przez dekady do obrońcy społecznej wolności i moralnego sprzeciwu względem próby stłamszenia niezależności i praw do samostanowienia przez rząd w filmowym „Kapitan Ameryka. Wojna bohaterów”).

Pokazuje też Wolk, jak szeroko sięgał Marvel w swoich komiksach po spektrum konwencji, od science fiction, poprzez fantasy, aż po horror, z jednoczesnym, niesamowitym wręcz zachowaniem pewnej ciągłości i wewnętrznej spójności, co pozwala uznawać całokształt uniwersum Marvela jako jedną, gigantyczną meta – opowieść, adaptowaną do kontekstu czasów i społecznych fascynacji, oraz obaw.

„Cały ten Marvel” to książka z pewnością nie dla każdego. Ale dla tych, co kochają trykociarzy oraz tych, których fascynuje ich znaczenie dla amerykańskiej i światowej popkultury, to zwyczajnie pozycja typu „musiszmieć”.